Niewielkie miasta o historycznym rodowodzie są ważnym elementem europejskiej tożsamości. Rozwijały się w różnym tempie od okresu nadania im praw miejskich. Jedne dosyć harmonijnie, inne tkwiły w stagnacji, czy padały ofiarą klęsk i kryzysów. Od ostatniej transformacji ustrojowej przeszły one głębokie zmiany demograficzne, gospodarcze i przestrzenne. Pomimo działań renowacyjnych, rewitalizacyjnych i nowych rozwiązań technicznych w zabytkowych strukturach, zarówno w sferze architektonicznej, jak i urbanistycznej, niszczona jest ich autentyczność i genius loci. Do analizy wybrano 10 ośrodków ze średniowiecznymi układami przestrzennymi. Są to Brzostek, Kołaczyce, Pilzno, Ropczyce, Tyczyn, Dębowiec, Frysztak, Jaśliska, Nowy Żmigród i Osiek Jasielski. Posiadają wysokiej klasy dziedzictwo w postaci średniowiecznych układów urbanistycznych, które powinno być z jednej strony chronione, a z drugiej wykorzystane jako potencjał rozwojowy. Małe miasta, zwłaszcza te o dużym znaczeniu historycznym, stoją przed wyzwaniem zrównoważonego rozwoju, w którym muszą łączyć ochronę dziedzictwa kulturowego z nowoczesnymi potrzebami społeczności. To stanowi ciekawe pole do projektów z zakresu planowania przestrzennego i zrównoważonej urbanistyki. Malownicze miasteczka Podkarpacia, obserwowane pod kątem tego, co buduje ich charakterystyczną urodę i strukturę przestrzenną, mogą stać się źródłem inspiracji – modelowymi przykładami do poszukiwań narzędzi kształtowania współczesnych form urbanistycznych i architektonicznych, które szanują formy historyczne świadczące o lokalnej tradycji.
X
